Temperatura w pomieszczeniach pracy

Temperatura w pomieszczeniach pracy powinna być adekwatna do rodzaju wykonywanej pracy, a ściślej do metod pracy i wysiłku fizycznego niezbędnego do jej wykonania.

W pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę nie niższą niż 14°C (287 K), chyba że względy technologiczne na to nie pozwalają. Natomiast w tych, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna i w pomieszczeniach biurowych temperatura nie może być niższa niż 18°C (291 K). Powyższe wynika z § 15 i 30 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.), dalej rozporządzenia.

Ochrona przed chłodem na stanowiskach usytuowanych na zewnątrz

W myśl § 45 ust. 4 rozporządzenia stanowiska pracy znajdujące się na zewnątrz pomieszczeń powinny być tak usytuowane i zorganizowane, aby pracownicy byli chronieni przed zagrożeniami związanymi z różnymi czynnikami ryzyka, w tym m.in. z warunkami atmosferycznymi. Do tych czynników zakwalifikowano przede wszystkim opady, temperaturę powierza oraz silny wiatr.

Stosownie do przepisu § 44 załącznika nr 3 do rozporządzenia pracownicy zatrudnieni przy pracach wykonywanych na otwartej przestrzeni lub w nieogrzewanych pomieszczeniach (wówczas, gdy ze względu na technologię produkcji lub z innych przyczyn ogrzanie tych pomieszczeń nie jest możliwe), powinni mieć zapewnione w pobliżu miejsc pracy pomieszczenia umożliwiające im schronienie się przed opadami atmosferycznymi, ogrzanie się oraz zmianę odzieży. Pomieszczenia te powinny być zaopatrzone w urządzenia do podgrzewania posiłków, a temperatura powinna się utrzymywać na poziomie co najmniej 16°C. W razie gdy ze względu na rodzaje prac wykonywanych na otwartej przestrzeni w okresie zimowym nie jest możliwe zapewnienie wskazanych pomieszczeń, należy zapewnić pracownikom w pobliżu miejsca ich pracy odpowiednio urządzone źródła ciepła, przy zachowaniu wymagań ochrony przeciwpożarowej (np. tzw. koksowniki).

Odzież ochronna

Okres zimowy może obligować pracodawcę do zapewnienia pracownikom środków ochrony indywidualnej w postaci odzieży ochronnej.

Środki ochrony indywidualnej znajdują zastosowanie w sytuacjach, kiedy nie można uniknąć zagrożeń lub nie można ich wystarczająco ograniczyć za pomocą środków ochrony zbiorowej lub odpowiedniej organizacji pracy.

Jak wynika z tabeli nr 1 i 2, zawartych w załączniku nr 2 do rozporządzenia, "zimno" jest sklasyfikowane jako zagrożenie fizyczne, przy którym wymagane jest stosowanie środków ochrony indywidualnej chroniących twarz, narząd słuchu, drogi oddechowe, dłonie, stopy i skórę. Przewidziano, że przy pracach na zewnątrz pomieszczeń - w narażeniu na deszcz lub chłód (działanie niskiej temperatury) - należy pracownikowi zapewnić odzież ochronną i nakrycie głowy, a przy pracach w niskiej temperaturze środki ochrony kończyn górnych i dolnych. Do odzieży ochronnej zalicza się przykładowo kombinezony, kurtki czy bluzy, a do środków ochrony głowy m.in. czapki, berety oraz inne nakrycia głowy (por. tabela nr 3 załącznika nr 2 do rozporządzenia). W zależności od stopnia zagrożenia, częstości narażenia na zagrożenie, cech stanowiska pracy każdego pracownika i skuteczności działania środków ochrony indywidualnej - warunki stosowania środków ochrony indywidualnej, a w szczególności czas i przypadki, w których powinny być używane, powinien określić pracodawca.

Posiłki regeneracyjne i napoje profilaktyczne

Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych, nieodpłatnie, odpowiednie posiłki i napoje, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych (art. 232 K.p.). Okres zimowy nie jest jednak samoistną przesłanką wydawania posiłków. Szczegółowe zasady w tym zakresie określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. nr 60, poz. 279).

Okres zimowy obliguje pracodawcę do zapewnienia posiłków profilaktycznych wówczas, gdy z uwagi na uciążliwość pracy niezbędne jest uzupełnienie rezerw energetycznych pracownika. Taką uciążliwość generują prace związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet, wykonywane na otwartej przestrzeni w okresie zimowym. Stanowiska pracy, na których przysługują posiłki profilaktyczne ustala pracodawca w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi, a jeżeli u danego pracodawcy nie działa taka organizacja - po uzyskaniu opinii przedstawicieli pracowników (§ 5 rozporządzenia z dnia 28 maja 1996 r.).

Jeżeli pracodawca nie ma możliwości wydawania posiłków ze względu na rodzaj wykonywanej przez pracownika pracy lub ze względów organizacyjnych, może zapewnić w czasie pracy korzystanie z takich posiłków w punktach gastronomicznych albo przyrządzanie posiłków przez pracownika we własnym zakresie z otrzymanych produktów (§ 2 rozporządzenia z dnia 28 maja 1996 r.).

Przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniżej 10^oC pracodawca zapewnia pracownikom odpowiednie napoje. Obowiązek ten powstaje także w innych sytuacjach, w tym gdy wykonywane czynności powodują znaczny efektywny wydatek energetyczny, przy czym w tym przypadku pora roku nie ma znaczenia.

Rodzaj i temperatura napojów powinny być dostosowane do warunków wykonywania pracy (§ 1 rozporządzenia z dnia 28 maja 1996 r.). Napoje powinny być dostępne w ciągu całej zmiany roboczej, a ich ilość w pełni zaspokajać potrzeby pracowników. Tak jak w przypadku posiłków, stanowiska pracy, na których przysługują napoje oraz szczegółowe zasady ich wydawania ustala pracodawca w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi, a w razie ich braku - po uzyskaniu opinii przedstawicieli pracowników.